8800 m2 łącznej powierzchni. Około 300 mnisich cel. Mury grube na 2 m i wysokie na 24 m. Ponad 1000 lat historii. Monaster Rilski – jeden z największych zabytków nie tylko Bułgarii, ale całej południowej Europy.
Tour de Europe 2013, dzień 29 (poprzedni wpis z trasy: Mełnik, najmniejsze miasto Bułgarii). Przemieszczamy się po terytorium zachodnich krańców Bułgarii, od granicy z Grecją. Po noclegu w Rożenie oraz zwiedzaniu Mełnika, wyjeżdżamy z gór Pirin, by wjechać w kolejne pasmo górskie – góry Riła, jeszcze wyższe od poprzednich.
Monaster Rilski leży w górach, na poziomie ok.1150 m n.p.m., 31 km w prawo od drogi E79, którą zmierzaliśmy z Mełnika na północ. Odwiedziny w monasterze traktowaliśmy „opcjonalnie”, bo nie mieliśmy pewności, czy nasz ustawicznie przegrzewający się w trakcie tej podróży samochód wytrzyma jazdę po górę, wąskimi i krętymi górskimi drogami (takich się spodziewaliśmy). Rzeczywiście, po ok.10 km płaskiej i prostej drogi, od miejscowości Riła zaczyna się wspinaczka pod górę, a drogi zaczynają roić się od zakrętów. Efekt jazdy 20 km pod górę i ciągłej jazdy na niskich biegach i wysokich obrotach jest taki, jak spodziewany – pod mury Rilskiego Monasteru docieramy z temperaturą silnika na czerwonym polu wskaźnika. Ale docieramy 🙂
Z zewnątrz monaster przypomina twierdzę. Mury, wysokie na 24 metry i grube na 2 metry, otaczają go dookoła, a wąziutki okna jakby stworzone były do obrony. Monaster wg legendy powstał, założony przez pustelnika Iwana (zresztą oficjalna nazwa brzmi: monaster św.Iwana z Riły). W rzeczywistości pustelnik mieszkał nieopodal w jaskini, a klasztor został założony przez jego uczniów. Czas w każdym razie się zgadza – monaster założono w latach 30-tych X wieku. W całej swojej historii był wielokrotnie niszczony, odbudowywany i przebudowywany. Dziś jest największym i najbardziej znanym monasterem w Bułgarii.
Aż do czasów podboju Bałkanów przez Imperium Osmańskie, monaster Rilski stawał się coraz ważniejszym ośrodkiem kulturalnym i duchowym ówczesnej Bułgarii. Do XIV wieku lokalizacja monasteru zmieniała się kilkukrotnie. Wtedy to Hreliov, miejscowy lord, przekształcił klasztor w silnie ufortyfikowany kompleks architektoniczny. Ale już pod koniec tego wieku zaczął się najazd Osmanów i ostatecznie monaster został zniszczony w połowie XV wieku.
Odbudowano go jednak bardzo szybko, i już w 1469 r. przeniesiono tu relikwie założyciela, Iwana z Riły. Przez wieki Osmańskiego panowania monaster pozostawał ostoją kultury i języka bułgarskiego. Kolejny czas świetności nastał dla klasztoru w XVIII i XIX wieku, a szczególny czas rozbudowy to połowa XVIII wieku. Jednak 13 stycznia 1833 r. nastąpiła tragedia – pożar strawił praktycznie w całości budynki mieszkalne monasteru. Na odbudowę, trwającą kilkadziesiąt lat, złożyli się bogaci obywatele Bułgarii. W XIX w. był Rilski monaster ostoją bułgarskich rewolucjonistów – ukrywał się tu m.in. Wasił Lewski, walczący o niepodległość Bułgarii, dziś uznawany tam za bohatera narodowego. Od 1983 r. monaster Rilski wpisany jest na listę dziedzictwa kulturowego UNESCO. Rocznie odwiedza go ok.1 mln turystów.
Najstarszym elementem monasteru jest wieża Hreliova, wybudowana jako element fortyfikacji w 1335 r. Można ją zwiedzać (jest jednym z odpłatnych punktów zwiedzania wewnątrz monasteru, innym jest np. muzeum ikon), ale nie da się wejść na sam szczyt. Wieża ma 6 kondygnacji, a na piątej znajduje się kaplica, udekorowana freskami, pochodzącymi także z XIV wieku, będąca znaczącym „okazem” bułgarskiej sztuki średniowiecznej. Byliśmy we wnętrzach wieży – i wg nas nie warto płacić kilku lewów za wstęp do niej.
Najbardziej obleganym budynkiem kompleksu jest kościół pod wezwaniem Narodzenia Najświętszej Marii Panny, stojący w centrum dziedzińca monasteru. Jego budowa rozpoczęła się w 1835 r., a niezwykle kolorowe ścienne malowidła, zdobiące kościół, zostały wykonane przez najznamienitszych w tamtych czasach artystów bułgarskich. Namalowali oni także 40 ikon, wchodzących w skład ikonostasu kościoła.
Wstęp na teren monasteru nie wiąże się z żadnymi opłatami. Płatne są „dodatkowe” atrakcje, m.in. wstęp na wieżę Hreliova czy do muzeum ikon. Rygorystycznie jest przez strażników przestrzegana zasada odpowiedniego stroju – w końcu jest to miejsce religijne. Nie ma więc mowy o głębokich dekoltach czy koszulkach bez rękawów. Krótkie spodnie nie sprawiają problemu. Obok kompleksu znajduje się (płatny) parking oraz restauracja oraz WC.
Wracając do głównej drogi E79, która miała nas wyprowadzić z Bułgarii do serbskiego Zajecaru, w którym mieliśmy zaplanowany kolejny nocleg, odwiedziliśmy jeszcze miejsce, którego nie mieliśmy w planach, ale nie dało się go pominąć po tym, jak zauważyliśmy je dojeżdżając do monasteru. Nazwaliśmy sobie to coś: „szrot-muzeum”, znajduje się w miejscowości Koczerinowo, kilka kilometrów przed miastem Riła.
A dla zwolenników filmów video – mała panorama Rilskiego monasteru naszego autorstwa:
Pełna galeria zdjęć z Rilskiego Monasteru znajduje się na osobnej stronie naszego bloga oraz na naszym facebookowym fanpage’u.
