Katedra Notre-Dame w Paryżu. Jeszcze przed pożarem…

Wszyscy z przerażeniem oglądaliśmy w kwietniu 2019 r. pożar słynnej katedry Notre Dame w Paryżu. Nam było dane widzieć ją przed tą tragedią. Siedem lat wcześniej byliśmy w katedrze podczas dwudniowego pobytu we francuskiej stolicy.

0
5
(3)

Wszyscy z przerażeniem oglądaliśmy w kwietniu 2019 r. pożar słynnej katedry Notre Dame w Paryżu. Nam było dane widzieć ją przed tą tragedią. Siedem lat wcześniej byliśmy w katedrze podczas dwudniowego pobytu we francuskiej stolicy.

Katedra Notre Dame należy (mamy nadzieję że wciąż będzie należała) do najważniejszych miejsc Paryża, a także jest jedną z największych atrakcji turystycznych stolicy Francji. Nie bez powodu corocznie odwiedzało ją kilkanaście milionów osób z całego świata.

Notre Dame to historia Francji w pigułce, świątynia jak żadna inna niezwykle silnie związana z dziejami Paryża i wszystkimi zawieruchami, których doświadczyło to miasto i cała Francja.

Paryż, katedra Notre Dame
Paryż, katedra Notre Dame

Zanim jednak opowiemy Wam o historii Notre Dame, warto uzmysłowić sobie, w jakim miejscu świątynia stoi. Île de la Cité, niewielka wyspa na Sekwanie, powszechnie uważana jest za kolebkę Paryża. To tu ponoć osiedlili się pierwsi Gallowie, w połowie I w. n.e. podbici przez Rzymian, którzy utworzyli tu swoje miasto, nazwane Lutecją. Z tego okresu pochodzi najstarszy zabytek Paryża, tzw. „filar barkarzy”, eksponowany do dziś w jednym z paryskich muzeów.

Chrześcijaństwo pojawiło się na wyspie w III w. – biskupem był tu święty Denis, ostatecznie ścięty (to jeszcze były czasy, gdy chrześcijaństwo było w starożytnym Rzymie zwalczane) na wzgórzu Montmartre. W IV w. nastąpiły dwa ważne wydarzenia: Lutecja została stolicą rzymskiej prowincji Galia – i pojawiła się nowa nazwa miasta – Paryż. Bywali tu wtedy dwaj cesarze rzymscy, co samo w sobie dużo mówi o znaczeniu i wielkości miasta. Część rzymskich pozostałości jest dziś dostępna do zwiedzania – krypta archeologiczna znajduje się pod katedrą Notre Dame i stanowi jej dodatkową (i dodatkowo płatną) atrakcję.

Wraz z nadejściem chrześcijaństwa rzymskie świątynie były zastępowane chrześcijańskimi. Na wyspie kolejno powstawały nowe kościoły, które później miasty zostać zastąpione znaną nam do dziś katedrą Notre Dame. W początkach VI w. Paryż, nadal będący „miastem na wyspie”, został po raz pierwszy stolicą królestwa Franków. Potem nastąpiły tragiczne dla miasta czasy najazdów Wikingów – jeśli oglądaliście serial „Wikingowie”, to mniej więcej wiecie, o co chodzi. Pod wodzą Ragnara, Wikingowie rzeczywiście kilkukrotnie najeżdżali Paryż, plądrując miasto – w wyniku czego życie stopniowo przenosiło się z wyspy na oba brzegi Sekwany. Ale kilkadziesiąt lat później nadeszła kolejna inwazja Wikingów, tym razem po dowództwem Zygfryda – tym razem oblężenie zostało odparte, ale Wikingowie zniszczyli brzegi Sekwany – nietknięte zostało tylko „centrum” Paryża na wyspie.

Paryż, katedra Notre Dame
Paryż, katedra Notre Dame
Paryż, katedra Notre Dame, słynna południowa rozeta (witraż)
Paryż, katedra Notre Dame, słynna południowa rozeta (witraż)
Paryż, katedra Notre Dame
Paryż, katedra Notre Dame
Paryż, katedra Notre Dame. Po lewej rozeta południowa, po prawej za filarami widać zabytkowe obrazy w kaplicach, zwane "majami"
Paryż, katedra Notre Dame. Po lewej rozeta południowa, po prawej za filarami widać zabytkowe obrazy w kaplicach, zwane „majami”

W wyniku tego zdarzenia nastąpił ponowny okres silnego rozwoju Île de la Cité, aż w X w. wyspa stała się oficjalnie siedzibą francuskich królów. Cały wiek XI to jeden wielki plac budowy, ale już w XII w. wyspa rozkwita. Stoi tu pałac królewski i siedziba parlamentu, a w 1160 r. zapada decyzja o wyburzeniu romańskiej świątyni i wybudowaniu nowej, oddającej powagę i siłę francuskiej korony. Tak rozpoczyna się historia Notre Dame.

Paryż, katedra Notre Dame
Paryż, katedra Notre Dame

Katedrę budowano aż ponad 180 lat – oficjalnie uznaje się, że oddano ją do użytku w 1345 r. Dążąc do pokazania potęgi francuskiej rodziny królewskiej, zastosowano wiele nowatorskich rozwiązań, nieznanych wcześniej w architekturze, czego dowodem była istniejąca do kwietnia drewniana konstrukcja dachu, do budowy której użyto drewna z 1300 dębów (podobno niektóre pochodziły nawet z IX w.). Specjalne rozwiązania pozwoliły także na wkomponowanie w mury wielkich witraży (w tym słynnych rozet), z których katedra słynęła potem przez wieki.

Katedra była od zawsze „kościołem parafialnym” francuskiej rodziny królewskiej. Przez pierwsze wieki królowie mieli ją bowiem niemal „za oknem” pałacu królewskiego, aż do XIV w., kiedy to przenieśli się do Luwru. Ale jeden stereotyp musimy zburzyć – Notre Dame powszechnie jest opisywane jako „miejsce koronacji królów”, a to nie do końca jest prawdą.

I owszem – odbywały się tu koronacje – „aż” dwie w całym okresie istnienia kościoła. W XV w., Anglicy podczas wojny stuletniej, koronowali tu swojego (10-letniego wtedy) Henryka VI na francuskiego władcę. Ale 2 lata wcześniej w Reims wspomagany wojskami Joanny D’Arc, na króla koronował się Karol VII Walezjusz – de facto więc Francja miała wtedy dwóch królów, a ten nadany przez Anglików był tym niechcianym.

Paryż, katedra Notre Dame
Paryż, katedra Notre Dame

Druga koronacja, która odbyła się w Notre Dame, miała już znacznie większe znaczenie – tutaj bowiem w 1804 r. koronowany został sam Napoleon Bonaparte. Przywrócił on wtedy katedrę kościołowi chrześcijańskiemu po latach rewolucji, w czasie której Notre Dame została niesamowicie zniszczona. Zniszczona do tego stopnia, że ponoć ściany obwieszono płachtami zasłaniającymi stan obiektu przed Napoleonem.

Prawdą zaś jest to, że dla francuskich królów katedra Notre Dame miała bardzo duże znaczenie. Z reguły po koronacji w Reims przyjeżdżali tu, by odbyć tradycyjną modlitwę. Tutaj też odbył się słynny proces rehabilitacyjny wspomnianej wyżej Joanny D’Arc, spalonej na stosie za czary i inne domniemane przestępstwa. Niemal 30 lat po śmierci uwolniono ją od wszystkich zarzutów. Tutaj także, już w XX w. odbyły się pogrzeby trzech francuskich prezydentów.

Ale wracamy do rewolucji francuskiej. Katedra stała się wtedy tzw. „Świątynią Rozumu”, a całe wyposażenie, związane z kultem religijnym, zniszczono lub rozkradziono. Katedra podupadła do tego stopnia, że władze Paryża postanowiły ją rozebrać, gdyż odbudowa miała być zbyt kosztowna. I tu na scenie pojawia się Wiktor Hugo i jego powieść, opowiadająca o życiu dzwonnika Quasimodo. Książka nosiła tytuł… nie, wcale nie „Dzwonnik z Notre Dame” 🙂 tylko „Katedra Marii Panny w Paryżu”. Powieść ukazywała tragiczny stan świątyni, a Francuzi w powieści się zakochali – i tak Notre Dame została uratowana od rozbiórki. Kilkanaście lat później rozpoczęła się jej odbudowa. Wtedy właśnie wybudowano iglicę, która tak spektakularnie zawaliła się w pożarze w 2019 r.

Oprócz słynnego dębowego stropu, katedra Notre Dame znana jest przede wszystkimi z wyjątkowych chrześcijańskich relikwii, które można tu zobaczyć. Jedna z nich, relikwiarz Drzewa Krzyża Świętego, ma bardzo silny związek z Polską – został on bowiem w 1669 r. bezprawnie wywieziony z Polski przez abdykującego Jana II Kazimierza wraz z innymi insygniami koronacyjnymi. Relikwiarz był obecny przy koronacjach polskich królów od czasów Władysława Jagiełły.

W katedrze znajduje się także jedna z najcenniejszych relikwii chrześcijańskich – korona cierniowa Chrystusa, przywieziona z Konstantynopola w XIII w. oraz jeden z gwoździ, który służył do jego ukrzyżowania. W skarbcu katedry, który można odpłatnie zwiedzać, znajduje się wiele więcej cennych przedmiotów, związanych z historią chrześcijaństwa.

Paryż, katedra Notre Dame, relikwiarz świętego krzyża (w środku)
Paryż, katedra Notre Dame, relikwiarz świętego krzyża (w środku)
Paryż, katedra Notre Dame, relikwiarz korony cierniowej (drugi od prawej)
Paryż, katedra Notre Dame, relikwiarz korony cierniowej (drugi od prawej)
Paryż, katedra Notre Dame, skarbiec
Paryż, katedra Notre Dame, skarbiec
Paryż, katedra Notre Dame, skarbiec
Paryż, katedra Notre Dame, skarbiec
Paryż, katedra Notre Dame, skarbiec
Paryż, katedra Notre Dame, skarbiec
Paryż, katedra Notre Dame, grobowiec biskupa Dubois, kawalera Orderu Orła Białego
Paryż, katedra Notre Dame, grobowiec biskupa Dubois, kawalera Orderu Orła Białego

Katedra Notre Dame zwyczajowo była miejscem pochówku biskupów Paryża i tych grobowców jest we wnętrzach naprawdę sporo. Znajdziecie tu okazały grobowiec biskupa Louisa-Ernesta Dubois, który co ciekawe, w dwudziestoleciu międzywojennym został kawalerem Orderu Orła Białego, najwyższego odznaczenia przyznawanego przez państwo polskie – niestety nie udało się nam znaleźć informacji, za jakie zasługi ów biskup order otrzymał.

W bocznych kaplicach do kwietniowego pożaru wisiało kilkanaście cennych obrazów, zwanych „majami”, bo zwyczajowo były fundowane przez miejscowych rzemieślników w maju każdego roku, aż do czasu gdy zaprzestano tego zwyczaju ze względu na zbyt duże koszty. Oryginalnie obrazów było o wiele więcej, ale zostały zniszczone bądź przeniesione w inne miejsca. Kilkanaście, które pozostało, bardzo silnie ucierpiało podczas kwietniowego pożaru – były zbyt duże, żeby je uratować. Do końca nie wiemy, czy zostały zniszczone, czy tylko uszkodzone (różne źródła różnie podają). Uszkodzone zostały też znane rzeźby stojące przy ołtarzu – w tym znana paryska Pieta.

Pożar z kwietnia 2019 r. omal nie unicestwił ponad 800-letniej historii katedry, razem z całym światem płakaliśmy na widok walącej się iglicy kościoła. Przy okazji pisania tego artykułu sami przypominamy sobie potęgę i historię tego miejsca. Miejsca, w którym mszę odprawiał papież Jan Paweł II, a całkiem niedawno otwarto polską kaplicę – Polacy, szczególnie w czasach niewoli, bardzo często zbierali i organizowali się właśnie tutaj. Mamy szczerą nadzieję, że Notre Dame uda się odbudować i że nadal będzie zachwycała następne pokolenia.

Jak bardzo przydatny jest dla Ciebie ten artykuł?

Kliknij na odpowiednią gwiazdkę i oceń treść

Dotychczasowa średnia ocena 5 / 5. Ilość opinii: 3

Ten artykuł nie był jeszcze oceniany. Oceń jako pierwszy!

Jeśli nasz artykuł jest dla Ciebie przydatny...

podziel się nim ze znajomymi 🙂

Dodaj komentarz