Alghero było jednym z dwóch naszych całodniowych przystanków na Sardynii. Po zwiedzaniu pobliskiej Groty Neptuna, przyszedł czas na eksplorację starówki tego jakże wyjątkowego miasta – jedynego miasta we Włoszech, w którym mieszkańcy mówią po… katalońsku.
Sardynia 2014 (poprzedni wpis: Grota Neptuna. Morska wycieczka z Alghero). Po prawie trzech godzinach, jakie „zabrała” nam wycieczka do Groty Neptuna, resztę dnia spędziliśmy na leniwym zwiedzaniu Starego Miasta w Alghero. Nie jest ono zbyt rozległe i da się go zwiedzić spokojnym spacerem w kilka godzin, choć sprawy nie ułatwiają ponadprzeciętnie dobre oznakowania poszczególnych budynków. Tabliczki z opisem znajdują się nie tylko przy elementach dawnych fortyfikacji i świątyniach, ale także przy wielu budynkach na starówce. Teraz opiszemy więc te pierwsze, a listę kościołów, pałaców i domów mieszkalnych, związanych z historią miasta zostawimy sobie na osobne wpisy.
Najdawniejsze historie Alghero są bardzo podobne do większości miejsc na Sardynii. Region zamieszkały od kilku tysiącleci przed Chrystusem, bogaty głównie w pamiątki po erze nuragijskiej (w okolicach miasta znaleźć można ok.100 nuragów, w lepszym lub gorszym stanie). Znów też trafiamy na rodzinę Doria z Genui, która podobnie jak w Castelsardo czy Chiaramonti wybudowała tu na początku XII w. obronny fort.
ładowanie mapy - proszę czekać...
W połowie XIV w. został on zdobyty przez Aragończyków – i tu zaczyna się najciekawszy wątek w historii Alghero. Niedługo po zdobyciu miasta przez Aragończyków wybuchło tu powstanie przeciwko nim. Po jego krwawym stłumieniu, karnie wysiedlono z miasta rodowitych Sardyńczyków i pozostałych tu Genueńczyków, sprowadzając na ich miejsce osadników z regionu Katalonii, wchodzącej w skład Królestwa Aragonii. Osadnictwo to było tak silne, że do dziś język kataloński jest powszechnie używany w mieście – co ciekawe, podobno tylko w mieście, dookoła niego w mniejszych miejscowościach używa się już raczej języka sardyńskiego.
Szacuje się, że dziś 1/4 mieszkańców Alghero komunikuje się w języku katalońskim, a aż 90% rozumie ten język. Nic więc dziwnego, że nawet oficjalna internetowa strona miasta dostępna jest w dwóch językach: włoskim i… katalońskim właśnie. Nie ma w całych Włoszech drugiego takiego miasta.
Alghero przechodzi pod władanie Hiszpanii po jej utworzeniu pod koniec XV w. przez Aragonię i Kastylię. Pojawia się tu więc także język hiszpański, a po wejściu w skład Królestwa Piemontu w XIX w. także język włoski. Tworzy się w Alghero prawdziwy kocioł językowy. Po II wojnie światowej wybucha boom turystyczny, który trwa praktycznie do dziś. Głównym magnesem jest oczywiście Grota Neptuna, ale także starówka i pozostałości fortyfikacji obronnych, które jednak mocno ucierpiały podczas wojny.
Zaczynamy właśnie od pozostałości po dawnych elementach obronnych portu w Alghero, budowanych i rozbudowywanych przez wieki przez Aragończyków i Hiszpanów, dla których miasto miało szczególne znaczenie jako punkt łączący ich tereny na Sardynii z Katalonią. Pierwsza jest wieża Dell’Espero Reial, wybudowana w XVI w. na miejscu poprzednio tu stojącej wieży z XV w. Z tego okresu znana jest historia, związana z tą wieżą, kobiet z Alghero, które odparły atak żołnierzy z Narbonne – władca z tego francuskiego miasta, a jednocześnie władca regionu Arborea na Sardynii, William III, najechał Alghero, ale został z niego wypędzony przez mieszkańców.
Wieża Dell’Espero Reial jest także znana pod nazwą Sulis, od nazwiska Vincenzo Sulisa, awanturnika z Cagliari, który wsławił się walkami z Francuzami pod koniec XVIII w. Zdradzony przez towarzyszy, został niesłusznie oskarżony i skazany na dożywocie – od 1799 r. przez 22 lata więziony był właśnie w tej wieży, po czym ułaskawiony przez ówczesnego króla. Imieniem Vincenzo Sulisa nazwano także mały plac, sąsiadujący z wieżą, na którym znajduje się mała uliczna fontanna. A wracając do języka katalońskiego w Alghero – znaczące jest, że wszystkie tabliczki przy zabytkowych budowlach opisane są po włosku, angielsku i katalońsku.
Idąc wzdłuż nabrzeża, a w zasadzie wzdłuż jednego z bastionów obronnych (bastion Kolumba, bastiony nazwane są imionami wielkich podróżników), dotrzemy wkrótce do kolejnej wieży, nazwanej imieniem króla Jakuba I, króla Aragonii, zwanego Zdobywcą ze względu na rozległe podboje w i rozszerzenie królestwa w czasach jego panowania. Wieża Jakuba I została wybudowana w XVII w., jako jedyna w kształcie ośmioboku. W swojej historii przez pewien czas była wykorzystywana jako siedziba hodowli psów, stąd potoczna nazwa „Wieża Psów”.
Za wieżą Jakuba I wkraczamy na ulicę, prowadzącą wzdłuż bastionu Marco Polo, ciągnącego się na całej długości starówki w Alghero. Ulica ta jest właściwie deptakiem, popularnym miejscem nadmorskich spacerów. Można przysiąść na licznych ławeczkach i dać pobawić się dzieciom na kilku… katapultach 🙂 Są tu też repliki dawnych dział obronnych. Na końcu bastionu Marco Polo stoi kolejna średniowieczna wieża – wieża Prochowa, wybudowana w połowie XVIII w., już za czasów panowania dynastii sabaudzkiej w Alghero. Służyła jako magazyn prochu i broni, stąd jej nazwa.
Za wieżą Prochową zaczyna się z kolei bastion Pigafetta, nazwany ku czci Antonio Pigafetty, podróżnika, członka wyprawy Ferdynanda Magellana dookoła świata, jednego z 18 członków załogi, którzy podróż przeżyli (nie przeżył jej sam Magellan). Wzdłuż bastionu dojdziemy do kolejnej wieży. Wieża św.Elma, bo tak się ona nazywa, pochodzi z XVI wieku. Św. Erazm (czyli Elmo) pochodził z Antiochii i jest dziś uważany za patrona żeglarzy i marynarzy. Św. Elmo jest do dziś bardzo mocno czczony w Alghero. Na szczycie wieży jego imienia stoi od 1954 r. figura Madonny Stella Maris, ustawiona tam w stulecie ogłoszenia dogmatu o Niepokalanym Poczęciu przez kościół.
I znów z wieży przechodzimy w bastion, tym razem bastion Magellana, którym dojdziemy do samego portu w Alghero. Frontem do portu stoi dawny fort Marii Magdaleny, jeden z trzech kiedyś istniejących w mieście, pochodzący z XVI w. Przed nim trafimy jeszcze na dawną bramę miejską (jedną z dwóch) – Bramę Morską (Porta Mare), na której bocznej ścianie znajdziemy figurę św.Elma. Częścią fortu Marii Magdaleny jest także wieża obronna, zwana także wieżą Garibaldiego – na pamiątkę jego pobytu w mieście w 1855 r. – wmurowano nawet specjalną pamiątkową tablicę. Wnętrze fortu jest dziś wykorzystywane jako miejsce wydarzeń kulturalnych, koncertów i przedstawień na otwartym powietrzu.
I znów idziemy obrzeżem Starego Miasta, tym razem od strony lądu. Początkowo wzdłuż muru fortu Marii Magdaleny (przy nich mijamy mały pomnik poległych na morzu w kształcie kotwicy), docieramy w końcu do pierwszej z dwóch wież, chroniących kiedyś miasto od strony lądu. I jednocześnie najważniejszej miejskiej wieży. Wieża Porta Terra – czyli Brama Lądowa, była kiedyś nazywana Bramą Królewską i była do 1726 r. główną bramą miejską – jedyną, którą można było wejść i wyjść z miasta – wyposażona byłą w most zwodzony.. Zdobił ją herb Królestwa Aragonii (brama została wybudowana w XVI w.), który dziś znajduje się w jej wnętrzach. Nazwa „Brama Lądowa” została nadana dopiero w czasach sabaudzkich (XVIII w.).
Ostatnia z wież miejskich to wieża San Giovanni (św.Jana), także pochodząca z XVI w., przebudowana w pierwszej połowie XVIII w. Służyła głównie komunikacji w razie zagrożenia pomiędzy sąsiednimi wieżami Porta Terra i Dell’Espero Reial. Jest najgrubszą z wież Alghero – jej średnica to 10 metrów. Obok wieży zobaczyć można okazały fragment murów miejskich (via Mazzini). Spod wieży św.Jana już tylko kilka kroków do wieży Dell’Espero Reial, od której rozpoczęliśmy obchód dawnych fortyfikacji Alghero. Tym samym obeszliśmy Stare Miasto dookoła – teraz czas na wejście wgłąb – kolejnym celem są kościoły starego Alghero. Ale o nich już w kolejnym wpisie.
Pełna galeria zdjęć starych fortyfikacji miejskich w Alghero znajduje się na osobnej stronie naszego bloga oraz na naszym profilu na Facebooku.
