Göbekli Tepe, najstarsza odkryta świątynia świata

4.5
(2)

Turcja kryje na swoim terytorium wiele historycznych „białych kruków”, miejsc, które zmieniały lub nadal zmieniają nasze postrzeganie historii, ewolucji czy przodków. Jednym z najświeższych jest bez wątpienia Göbekli Tepe – na dziś najstarsze odkryte miejsce kultu na świecie.

Turcja południowo-wschodnia, dzień 4 (poprzedni wpis: Sanliurfa, miasto proroków). Z Sanliurfy „urywamy” się wypożyczonym samochodem już około południa, chcąc zobaczyć dwie znane turystyczne atrakcje, znajdujące się w niedalekich okolicach miasta. Pierwszym z nich, i dziś jeszcze niezbyt popularnym wśród turystów, pewnie także dlatego, że nie da się tu dojechać bez własnego transportu, jest właśnie Göbekli Tepe.

Czym jest (a właściwie: czym było) Göbekli Tepe ? Tego nie niestety Wam nie wyjaśnimy, bo do dziś nie odkryto z całą pewnością przeznaczenia tego coraz bardziej znanego wśród turystów stanowiska archeologicznego, leżącego kilkanaście kilometrów na północny-wschód od Sanliurfy.

Fakty. Wzgórze, które od zawsze uważane jest za nie do końca naturalnego pochodzenia, „okryto” w latach sześćdziesiątych XX wieku. Ale dopiero w latach dziewięćdziesiątych niemiecki zespół archeologów rozpoczął tutaj wykopaliska. Wcześniej miejscowa ludność trudniła się tutaj rolnictwem, a znajdując kamienie, które jak się potem okazało były częścią starożytnej całości, przenosiła je w dla siebie wygodne miejsca, co spowodowało trochę spustoszenia.

Göbekli Tepe
Göbekli Tepe

Ale w trakcie wykopalisk szybko okazało się, że całe wzgórze pokryte jest pozostałościami po bardzo starych, owalnych strukturach kamiennych, których jak się szacuje, jest na wzgórzu kilkadziesiąt. Najbardziej charakterystyczną cechą tych budowli są dziś wapienne filary, ustawione dookoła oraz pośrodku, wspierające sklepienie. Filary te zdumiewają do dziś swoimi rozmiarami, budząc pytania o sposób ich wykonania i transportu na miejsce (ważą po kilkadziesiąt ton). Szczególnie, że na wzgórzu znaleziono także bardzo prymitywne narzędzia, prawdopodobnie służące do ich wykonania. A wykonanie i transport tych kamieni wymagały wysokiej organizacji, ogromnej liczby ludzi i dużej wiedzy. Filary te są najlepiej zachowanymi elementami starożytnych budowli. W dużej części są one ozdobione płaskorzeźbami z motywami zwierzęcymi i stały się symbolem Göbekli Tepe.

Göbekli Tepe
Göbekli Tepe

Wszystko to jest coraz bardziej zdumiewające, gdy zaczynamy mówić o wieku tych budowli. Najstarsze ich części pochodzą bowiem sprzed 12.000 lat (10.000 r. p.n.e.), czyli czasów sprzed… wynalezienia koła czy pisma. Dość powiedzieć, że słynne brytyjskie Stonehenge, starożytna megalityczna świątynia, datowane jest na „zaledwie” 3000 lat p.n.e.

Göbekli Tepe
Göbekli Tepe

Wszystko to stoi nieopodal Niziny Mezopotamskiej, uznawanej za kolebkę cywilizacji – a jest od niej starsze o kilka tysięcy lat (!). Wg dzisiejszych badań, miejsce to był użytkowane przez grubo ponad tysiąc lat – przez 20 lat wykopalisk odsłonięto zaledwie cztery z co najmniej dwudziestu znajdujących się tu owalnych budowli. Do niedawna uważano, że lud, który budowle zbudował, nie znał jeszcze uprawy roli. Ale w okolicach znaleziono także pozostałości po ziarnach dzikiej pszenicy, które po zbadaniu okazały się najbliższe biologicznie dzisiejszej pszenicy. Być może też niedługo zmieni się nasza wiedza na temat historii rolnictwa na przestrzeni dziejów.

Göbekli Tepe wciąż czeka na odkrycie całości terenu oraz na odsłonięcie mroków własnej historii. Już dziś jednak niektórzy historycy mówią, że powinniśmy zacząć zmieniać swoje postrzeganie rozwoju cywilizacji ludzkiej i przestać uważać np. starożytny Egipt za miejsce jej rozwoju. W końcu płaskorzeźby z Göbekli Tepe są od skarbów egipskich starsze o tysiące lat.

Göbekli Tepe
Göbekli Tepe
Göbekli Tepe
Göbekli Tepe
Göbekli Tepe
Göbekli Tepe

Jak już wspomnieliśmy, do Göbekli Tepe nie da się dojechać transportem publicznym. Ale jeżeli dysponujemy własnym (lub tak jak my, pożyczonym na kilka godzin) samochodem lub zdecydujemy się na dojazd taksówką – nie ma żadnego problemu. To zaledwie ok.18 km od centrum Sanliurfy. Wyjeżdżając z miasta drogą E90 na wschód, już po chwili zobaczymy kierunkowskazy, prowadzące do Göbekli Tepe. Droga jest bardzo dobra jakościowo aż praktycznie do samego wzgórza z wykopaliskami, ostatnie kilkaset metrów jest pozbawione nawierzchni, ale nie ma problemu z jazdą. Choć na miejscu znajduje się ochrona, dostęp do wykopalisk nie jest płatny, przynajmniej w dniu naszego pobytu nikt opłat za wstęp nie pobierał. W upalne dni na pewno warto zabrać ze sobą coś do picia, na miejscu nie ma żadnej infrastruktury turystycznej.

Göbekli Tepe
Göbekli Tepe

Zwiedzanie odkrytej dotąd części Göbekli Tepe nie zajmuje dużo czasu, spokojnie można założyć 30-40 minut na zobaczenie wszystkiego. My po zwiedzeniu Göbekli Tepe wsiedliśmy ponownie w samochód, by dojechać do kolejnego znanego miejsca w okolicach Sanliurfy – do miasta Harran, znanego ze swojej starej części, pokrytej charakterystycznymi domostwami. Wg legend, w Harran jakiś czas mieszkał prorok Abraham.

Pełna galeria zdjęć z Göbekli Tepe znajduje się na osobnej stronie naszego bloga oraz na naszym fanpage’u na Facebooku.

Jak bardzo przydatny jest dla Ciebie ten artykuł?

Kliknij na odpowiednią gwiazdkę i oceń treść

Dotychczasowa średnia ocena 4.5 / 5. Ilość opinii: 2

Ten artykuł nie był jeszcze oceniany. Oceń jako pierwszy!

Jeśli nasz artykuł jest dla Ciebie przydatny...

podziel się nim ze znajomymi 🙂

Dodaj komentarz