Cypryjskie Pafos ma bardzo długą i bujną historię. Co ciekawe, zaczyna się ona nie tu, gdzie dziś znajduje się współczesne miasto, a trochę ponad 20 km na wschód, w dzisiejszej wiosce o nazwie Kouklia. To tu narodziło się wielkie starożytne Pafos.
Cypr 2015, dzień 6 (poprzedni wpis: Grobowce (nie)Królewskie w Pafos). W poprzednim wpisie pokazaliśmy Wam już pierwszą z dużych atrakcji turystycznych w Pafos, czyli tzw. Grobowce Królewskie, które z królami wspólnego nigdy nic nie miały. Dziś rozpoczniemy wędrówkę po historii miasta, zaczynając pod miejsca, w którym ono powstało. A żeby poznać początki Pafos, trzeba… wyjechać z miasta ponad 20 km na wschód, do dzisiejszej wsi Kouklia.
Pierwotne Pafos bowiem założone zostało ok.1650 r. p.n.e. właśnie na terenach dzisiejszej Koukli. W czasach kultury mykeńskiej stało się ważnym ośrodkiem miejskim, a już ok.XII w. p.n.e. istniała tu istotna świątynia Afrodyty – która wg legendy tuż obok tego miejsca wyłoniła się z głębin morskich (jeszcze o tym miejscu napiszemy w którymś z kolejnych wpisów). Pafos przez cały okres aż do czasów hellenistycznych i greckich rozrastało się tutaj, pełniąc rolę ważnego ośrodka miejskiego oraz jednego z najważniejszych na wyspie miejsc kultu religijnego.
Swoje miejsce Palaipaphos (Stare Pafos) utrzymało do mniej więcej IV w. p.n.e., kiedy to stopniowo ośrodek miejski zaczął przenosić się na wybrzeże, tu gdzie dziś znajduje się park archeologiczny w Pafos (tym dzisiejszym). Początkowo w dotychczasowym miejscu działała wciąż prężna świątynia Afrodyty, ale nadejście czasów chrześcijaństwa spowodowało, że i ona szybko traciła w początkach naszej ery na znaczeniu. O losie Palaipaphos ostatecznie zdecydowała seria trzęsień ziemi z IV w., które zniszczyły niemal doszczętnie większość istniejących wtedy na wyspie miast, także Pafos.
Część mieszkańców jeszcze wytrwała, ale dobiły ją liczne najazdy, w wyniku których resztki ludności na zawsze opuściły Palaipaphos w mniej więcej VII wieku. Podobno już w I w. ówczesne Pafos odwiedzili św.Paweł i św.Barnaba. Dziś ruiny Palaepaphos wpisane są na listę UNESCO wraz ze starożytnymi ruinami Nea Paphos (Nowego Pafos), znajdującymi się w dzisiejszym mieście.
Ze starego Pafos nie zostało do dzisiejszych czasów zbyt wiele. Trzeba sporej wyobraźni, żeby zobaczyć duże niegdyś miasto z jednym z najważniejszych w tamtych czasach w całym antycznym świecie miejsc kultu religijnego. Ze świątyni Afrodyty pozostało raptem trochę kamieni – a właściwie z obu świątyń, bo po tej budowanej w czasach mykeńskich również Rzymianie wybudowali swoją, w I w. n.e.
Oprócz tego zachowały się tu fragmenty tzw. Domu Ledy, w którym odkryto cenną podłogową mozaikę „Leda z łabędziem”, dziś pokazywaną w miejscowym muzeum. No i kilka pozostałości rzymskich rezydencji, dziś wystających z ziemi do poziomu kolan. Wspomniane muzeum mieści się w średniowiecznym dworze na końcu stanowiska archeologicznego (wstęp w cenie biletu do ruin), wybudowanego pierwotnie w XIII w., jeszcze za panowania Francuzów na Cyprze. Potem rozbudowali i przebudowali go Turkowie w XVI w. Z pierwotnej części zachowało się jedno ze skrzydeł – właśnie w nim mieści się dziś muzeum.
Muzeum Archeologiczne, choć maleńkie – ledwie dwie sale – zdecydowanie jest najbardziej warte zobaczenia. Znajdziecie tu przedmioty znalezione na terenie Koukli, pochodzące z czasów mykeńskich oraz hellenistycznych i rzymskich. Także inskrypcje pisane w skrypcie typowo cypryjskim. Najnowszymi eksponatami są niewielkie pozostałości z XVI-wiecznego kościoła św.Mikołaja, wybudowanego na terenach ruin, zniszczonego przez pożar w XVIII w. Najważniejszymi eksponatami są zdecydowanie te pochodzące z czasów powstawania Pafos, święte kamienie z sanktuarium Afrodyty oraz np. wanny z XIII – XI w. p.n.e. Oraz oczywiście wspomniany oryginał mozaiki „Leda z łabędziem”
Gdy będziecie zwiedzać teren stanowiska archeologicznego, na pewno rzuci się Wam w oczy stojący poza jego terenem stary kościółek NMP (Panagia Odigitria), wybudowany w XII w., prawdopodobnie na ruinach starożytnej pogańskiej świątyni. Równie prawdopodobne, ze względu na otaczające kościół ruiny z łukami, jest też, że znajdował się tu także klasztor. Pogańska świątynia zniszczona została podczas trzęsienia ziemi gdzieś w dawnych czasach.
Tu częściowo wyjaśnia się marny stan dzisiejszy sanktuarium Afrodyty.Bo kościół, choć znajduje się poza ogrodzeniem stanowiska archeologicznego, położony jest ledwie kilkanaście metrów od pozostałości starożytnego miejsca kultu. Zbudowany został z kamieni, pochodzących z ruin sanktuarium. We wnętrzach znajdują się cenne historyczne malowidła, pochodzące z czasów budowy kościoła. Jest on niestety zamknięty, nabożeństwa odbywają się w nim tylko kilkanaście razy w roku i tylko wtedy jest otwierany.
Tyle pozostało ze starego Pafos w Koukli. Miasto ok. IV w. przeniosło się w obecne miejsce i tam ponownie rozkwitło. Dziś Pafos (to właściwe) znane jest z ogromu starożytnych pozostałości i świetnego stanowiska archeologicznego z pięknymi, świetnie zachowanymi mozaikami. Ale to już zobaczycie w kolejnym wpisie.
Pełna galeria zdjęć z Palaipaphos na Cyprze znajduje się na osobnej stronie naszego bloga oraz na naszym fanpage’u na Facebooku.
